De zweedse keuken, vaak zo uit de natuur

Het is heel gewoon om in Zweden je maaltje in eigen moestuin te verbouwen of in de natuur bij elkaar te sprokkelen. In de Zweedse natuur zijn voldoende bessen, paddenstoelen, kruiden en ander eetbaars te vinden. Je vindt daarnaast veel natuurlijke waterbronnen waar het water drinkbaar en ook erg lekker is. 

In Zweden zijn de eetgewoontes voor een deel bepaald door het klimaat en de verkrijgbaarheid van het eten. In het warme zuiden wordt de vruchtbare grond al eeuwen lang gebruikt om het hele jaar door groenten te verbouwen. In het koudere noorden eet men traditioneel juist wat in de bossen te vinden is, zoals de vele soorten wild. 
Vanwege de strenge winters was het in het verleden verder belangrijk, dat eten goed houdbaar en dus goed geconserveerd werd. Pekelen, fermenteren, inmaken en roken zijn van oudsher methoden om voedsel lang(er) te kunnen bewaren. Tegenwoordig zie je dat ze nog steeds gebruikt worden, met name om de speciale smaken te behouden, maar dan op een gezondere manier. Een voorbeeld hiervan is het inmaken. Dit werd vroeger vooral gedaan met groenten, fruit en bessen waarbij suiker, zout en zuur als conserveringsmiddelen werden gebruikt. Tegenwoordig probeert men bij het inmaken de hoeveelheid suiker of zout te beperken en wordt verder slechts gebruik gemaakt van natuurlijke stoffen en ingrediënten. En natuurlijk is ook de vriezer van tegenwoordig een enorme uitkomt. Vroeger gebruikte men vaak zogenaamde Aardkelders en ook nu tref je deze nog regelmatig aan bij huiszen in Zweden. Een aardkelder is (zoals de naam al zegt) een kelder die vaak in de grond gemaakt is. Zo'n kelder heeft vaak het hele jaar door dezelfde temperatuur en de perfekte eigenschappen om bepaalde groenten en vruchten te bewaren. 

Eén van onze buurvrouwen bracht ons onlangs een stapeltje heerlijke wafels met zelfgemaakte jam van blåbär (blauwe bessen), svarta bär (zwarte bessen) en hertenbes (hjorton). We gaan zeker, als alle bessen weer volop te plukken zijn, eens bij haar navragen hoe zij het inmaken van deze heerlijke vruchten aanpakt.   

Wil je in Zweden uit eten dan zijn er ook enkele leuke weetjes die we hebben ontdekt. Op dit moment is er in Nederland een harde lockdown en een avondklok van kracht. In Zweden kunnen bezoeken aan restaurants, met inachtname van het houden van twee meter afstand van elkaar, gewoon doorgang vinden. Uit eten gaan in Zweden is wel relatief duur. De Zweden hebben hier iets op gevonden: de Dagens lunch. Rondom lunchtijd kun je heel voordelig (rond de 10 euro) een maaltijd bestellen waarbij je daarnaast onbeperkt salades, brood en/of soep bij kunt scheppen. Een heel goedkope manier om uit eten te gaan. In het restaurant van het Hotel in Årjang wordt een Dagens lunch geserveerd. Ook in het enorme winkelcentrum in Tökfors (aan de grens bij Noorwegen) kan voor een appel en een ei heerlijk van een uitgebreide oosterse lunch worden genoten in Restaurant Asian Town. 

Het is wat eenvoudiger en spontaner dan de Britse afternoon tea-traditie, maar ook in Zweden bestaat er een stevig geworteld koffie pauze gebruik. De Zweedse high-tea heet 'Fika'. Zweden nemen vaak hun pauze op momenten dat het hun uitkomt. Dat kan dus op elk moment van de dag zijn. En het sociale aspect van Fika is net zo belangrijk als datgene waar het om lijkt te gaan: de heerlijke combinatie van verse koffie met suikerachtig gebak. Zweedse kaneelbroodjes (kanelbullar) zijn misschien wel het meest populair hierbij. 

Tenslotte hebben we ontdekt, dat het in Zweden heel normaal dat als je in een café of restaurant koffie bestelt, je dan gratis een tweede kopje mag nemen. Met een kan kun je je kopje dus gewoon weer bijvullen. Dit noemen ze in Zweden 'påtår'. Meestal wordt er wel duidelijk aangegeven dat påtår bij de prijs is inbegrepen. Påtår ingår, kun je dan op een bordje lezen. Maar als het toch niet helemaal duidelijk is, mag je er natuurlijk altijd naar vragen.